مدیریت و راهکارهای پیشگیری از خطرات گرد انفجار در صنعت کاشی و سرامیک
در ” گردانفجار؛ خطرناکتر از چیزی که فکرش را می کنید ” اشاره کردیم که خطرات گرد انفجار در صنعت سرامیک یکی از خطرات جدی این صنعت محسوب می شود؛ به زبان ساده گردانفجار یعنی اشتعال یا احتراق بسیار سریع ذرات معلق در هوا. این آتش های ناگهانی و انفجارات این ابرها منجر به وقایعی فاجعه آمیز مانند مرگ و میر، صدمات جسمی، تأثیرات جمعی، خسارت به تأسیسات و زیان های اقتصادی خواهد شد. بنابراین مهم است به این نکته توجه کنیم که راه حل پیشگیرانه برای کاهش احتمال تشکیل توده های قابل انفجار غبار چیست؟
شرایط خطرناکی که بروز گرد انفجار را تشدید می کند :
در مورد بروز انفجار گرد و غبار، ۳ شرط مهم که در زیر آمده همگی باید در یک زمان عمل کنند:
۱. پودر قابل اشتعال (حاوی مقدار کافی گرد و غبار دارای ذرات کوچک) که از انتشار آتش پشتیبانی کند و تشکیل ابری با غلظتی بیش از غلظت حداقل قابل انفجار
۲. اکسیدایزر کافی (که معمولا همان اکسیژن موجود در هواست)
۳. منبع شروع اشتعال که انرژی کافی داشته باشد.
طبیعی است که دو پارامتر اول معمولا در حداقل هر نقطه ای از مراحل کار با پودر یا غبار مثل دست گرفتن انتقال، فرآیند، بسته بندی و جمع آوری غبار نه تنها در صنعت کاشی و سرامیک بلکه در بسیاری از صنایع وجود دارد.
شرط اصلی یعنی منبع پر انرژی شروع اشتعال است که باعث بروز آتش ناگهانی در ابر غبار می گردد. اگر در قسمت جمع کننده غبار یا هر محفظه بسته دیگر یا داخل اتاق و ساختمان، گُرگرفتگی اتفاق بیافتد، فشار موجود به حدی بالا می رود که برای شکستن فشار محدود کننده موجود کاملا کفایت می کند و نتیجه آن وقوع گرد انفجار است.
راهکارهای پیشگیرانه برای جلوگیری از گرد انفجار چیست؟
در تاریخ ۱۸ اوت سال ۲۰۱۵ انجمن ملی آتش نشانی آمریکا برای ایمنی مواد شیمیایی و کاهش آلودگی های صنایع، استاندار ۶۵۲NFPA را صادر کرد و در ۷ سپتامبر همان سال به اجرا درآورد. هدف از وضع این قوانین تأمین اقدامات کلی برای مدیریت آتش حاصل از گرد و غبارهای قابل اشتعال و خطرات انفجار بود.
همچنین به کاربران این قوانین راههای چگونگی تخصیص این قوانین و سایر استانداردهای دیگر مربوط به کالا و ایجاد ارتباط و سلسله مراتب بین آنها را نشان می دهد. این مجموعه از استانداردها شامل این موارد است: NFPA484, NFPA655, NFPA654, NFPA664 می باشد که در جدول ۱ به معرفی استاندارد NFPA مربوط به مخلوط پودرها می پردازد:
چه اقداماتی برای ۶۵۲ NFPA باید انجام دهید؟
قوانین ۶۵۲ NFPA تصریح می کند که صاحب کارخانه یا شخص مسئول در مکانی که گرد و غبارهای قابل اشتعال به صورت بالقوه در آن وجود دارد، مسئولیت هایی دارد:
۱. مشخص کردن قابلیت اشتعال و انفجار مواد
مقررات ۶۵۲ NFPA اجازه تعیین قابلیت اشتعال یا انفجار بر اساس تحلیل آزمایشگاهی نمونه های گرفته شده از فرآیندها یا داده های قبلی تأسیسات یا داده های منتشر شده را می دهد به این شرط که داده ها مربوط به مواد موجود فعلی و شرایط کنونی فرآیندها باشند.
البته بدون امکان تحلیل آزمایشگاهی می توان فرض کرد که همه مواد موجود مواد قابلیت انفجار دارند. چراکه در هر صورت عدم وقوع حوادث سابق را نمی توان مبنای غیرقابل اشتعال یا غیرقابل انفجار دانستن مواد قرار داد.
۲. انجام تحلیل و بررسی خطر غبارها
این تحلیل یا همان DHA به معنی “ارزشیابی روشمند عوامل بالقوه آتش ناشی از غبار، گُر گرفتگی و خطرات انفجار، و پیشنهاد انجام اقداماتی برای مدیریت آن عوامل“ می باشد. قوانین DHA را باید اشخاصی اجرا کنند که در زمینه خطرات صنعت گر و آشنا به ذرات ریز قابل اشتعال باشند. همچنین این قوانین را باید حداقل هر ۵ سال یک بار مرور و به روزرسانی کرد.
تا چه زمانی برای اجرای DHA 2020 فرصت هست؟
«برای فرآیندهای موجود فعلی، صاحب یا گرداننده کار باید طوری برنامه ریزی کند که DHA را تا روز ۷ سپتامبر ۲۰۲۰ (۱۶ شهریورماه ۱۴۰۰) کامل کند. در مورد ساخت و ساز یا اصلاحاتی که نشانگر بیش از ۲۵ درصد هزینه اصلی هستند، DHA را باید به عنوان قسمتی از کار کامل کرد.»
۳. مدیریت آتش، انفجار و خطر انفجار شناسایی شده
صاحب یا گرداننده کارخانه یا تأسیسات، مسئول مدیریت خطرات مذکور است و باید به ساخت و طراحی تجهیزات، نگهداری از آنها، ایمنی مواد شیمیایی در صنعت کاشی و سرامیک، تجهیزات حفاظت شخصی، کنترل غبار، جلوگیری از گردانفجار، حفاظت، عایق بندی و مصونیت در برابر آتش توجه داشته باشد.
دستیابی به این امر با عمل به رویکردهای تجویزی مطابق با فصل ۵، ۷، ۸ و ۹ نسخه سال ۲۰۱۹ استاندارد ۶۵۲NFPA در تلفیق با هریک از پیش بینی های توصیه شده در استانداردهای NFPA ویژه محصولات امکان پذیر می باشد. از سویی دیگر، به جای تمام اقداماتی که در بالا گفته شد، به کار بردن رویکردی عملی که با فصل ۶ نسخه ۲۰۱۹ استاندارد ۶۵۲NFPA مطابقت داشته باشد، مجاز است.
• چگونه اقدامات پیشگیرانه از بروز گرد انفجار در صنعت کاشی و سرامیک قابل اجراست؟
• چه سیستم هایی در کارخانه باید ایجاد یا اصلاح شوند؟
• …
در مطلب بعدی، مجله سرام پخش به نحوه اجرای سیستم های جلوگیری از بروز گرد انفجار و ایمنی در صنعت کاشی و سرامیک را می توانید بخوانید.
با ما همراه باشید…
منبع: مجله الماس
نظرات ۰