نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سرامیک ایران

  نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سرامیک ایران | کانون هماهنگی دانش و صنعت لعاب، کاشی و سرامیک با حضور برخی مـدیران صـنعتی، استادان دانشگاه و مدیران دولتی برای ایجاد ارتباط موثرتر و نزدیک تـر صـنعت و بخـش پـژوهش تشکیل شده است. کانون به منظور دستیابی به برنامهای منسجم برای توسعه این صـنعت اقـدام بـه تهیه نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سرامیک کشور نموده است کـه ایـن مقالـه نتـایج اصـلی آن را معرفی میکند. نقشه راه صنعت برای زمان ده سـال بـا چـشم انـداز صـادرات سـالانه ۴۰۰میلیـون مترمربع کاشی در سال ۱۴۰۱ و دستیابی به جایگاه دوم جهانی در صادرات کاشی تهیه شده است. به منظور برنامه ریزی در راستای چشم انداز صنعت تعداد نه کارگروه تخصصی “طـرح، رنـگ و لعـاب”،”منـابع انـسانی”،”بـازار”،”توسـعه زیرسـاخت آزمایـشگاهی”،”بهینـه سـازی فرآینـد تولیـد”،”استاندارد”،”محیط زیست و انرژی”،”قطعه سازی و بومی سازی تجهیزات”و”تامین و فـرآوری مواد اولیه”پیش بینـی شـده اسـت کـه وظـایف آنهـا مطالعـه وضـعیت صـنعت، تعیـین راهبردهـا، برنامه ریزی عملیاتی پنج ساله و پیش بینی بودجه مورد نیاز برای دستیابی به چشم انـداز اسـت. چهـار نوع فعالیت شامل حمایت، هماهنگی، اطلاع رسانی و نظارت توسط دبیرخانـه کـانون و اجـرای بقیـه برنامه ها از طریق برون سپاری به انجمن ها یا نهادهای دیگر انجام خواهـد گرفـت. همچنـین تعـداد چهار مرکز یا شرکت به عنوان بازوهای اجرایی کانون پیشبینی شـده انـد کـه عبارتنـد از: “شـرکت تخصصی بازرگانی”با وظیفه صادرات محـصولات و واردات مـواد اولیـه،”شـرکت تـامین و تولیـد قطعات و تجهیزات”با وظیفه طراحی، تولید و تامین قطعات یدکی و تجهیـزات از منـابع داخلـی یـا خارجی،”مرکز فناوری سرامیک”با وظیفه ایجاد آزمایشگاه مرجع، مرکز تخصصی طـرح و رنـگ و انجام پژوهشهای کاربردی و”مجتمع آموزشی کاشی و سرامیک”با وظیفه آموزش افراد شاغل در صنعت در سطح کاردانی و کارشناسی. تاسیس شرکت های پیش بینی شده در ایـن راسـتا بـه وسـیله همکاری و سرمایه گذاری تولیدکنندگان کاشی و سرامیک صورت میگیرد.

۱- مقدمه

کمک به بهبود کیفیت زندگی مردم ایران و رفع نیاز اساسی بخش صنعت به منظور ایجاد مزیت رقـابتی و ارتقای توان صادرات، نیازمند افزایش دانش فنی و استفاده از فناوری های نوین است.اگر چه در سالهای گذشته، انتقال و توسعه فناوری های نوین و بهره برداری از آنها در توسعه کشور نقـش اساسـی ایفـا کـرده است، ولی تکمیل چرخه نوآوری و طراحی در کشور میتواند بخش صنعت را در مسیر پیشرفت به حرکـت در آورد. در این راستا کانون هماهنگی دانش و صنعت لعاب، کاشی و سرامیک با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و پارک علم و فناوری یزد تشکیل شده است. گام نخست برای شروع فعالیت های کانون تهیه نقشه راه برای صنعت لعاب، کاشی و سرامیک میباشد. هدف از تهیه نقشه راه بطـور خلاصـه عبارتند از:

۱-تعیین چشم انداز بلندمدت برای صنعت برای مشخص نمودن جایگاه صنعت در آینده

۲- تعیین گامهای میانی مناسب و برنامه ریزی برای رشد صنعت

۳-ایجاد هماهنگی میان تلاش های صنعتگران و مدیران دولتی برای رشد صنعت در این نقشه آینده حرکت این صنعت باید به صورت کمی هدف گذاری شده برای رسـیدن بـه ایـن اهـداف گامهایی با زمانبندی مشخص برنامه ریزی شود.همچنین در نقشه راه ماموریت اجرای هر بخش از برنامه به یکی از نهادهای مرتبط با این صنعت واگذار میگردد.

۲- روش تهیه نقشه راه

برای تهیه این نقشه از مدل کارت امتیـازی متـوازن )BSC: Balanced Score Card Model( اسـتفاده شـده است]۱[. مدل کارت امتیازی متوازن معمولا به عنوان ابزار کلان نگر مورد توجه است و برای ایجاد هدف و تبدیل راهبرد به اهداف بلند مدت و معیارهای عملکرد بکار میرود]۱[. این مدل از چهار دیدگاه مالی، دیدگاه فرآیندی، دیدگاه رشد و یادگیری و دیدگاه مشتری موضوع را بررسی میکند و اهداف کـلان، اهـداف کمـی، برنامه ها و نوآوری ها را به هم مرتبط میکند.پیاده سازی این مدل به روشهای متفاوتی انجـام مـیشـود.از میان روش های شناسایی شده ، مراحل مشترک برای پیاده سازی مدل به شرح زیر میباشد:

تعریف چشم انداز صنعت
ارزیابی محیط داخلی و خارجی
تحلیل وضعیت راهبردی
تعیین راهبردها و اهداف راهبردی صنعت
تعریف شاخص ها و تعیین اهداف کمی
برنامه ریزی عملیاتی برای رسیدن به چشم انداز
برای پیاده سازی این مدل جهت تهیه نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سرامیک مثـال هـای زیـر نیـز مطالعـه شده اند:

سه مورد نقشه راه سرامیک های پیشرفته در صنایع آلمان ]۲[
نقشه راه فناوری دیودهای آلی در شرکت فیلیپس ]۳[
عارضه یابی و برنامه راهبردی صنعت کاشی و سرامیک ( تهیه توسط انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک) ]۴[
پیش نویس نقشه راه برخی از کانون های هماهنگی دانش و صنعت
برای آنکه نقشه راه بطور مستقیم به مشکلات و مـسایل اصـلی صـنعت بپـردازد و همچنـین از نظـر طیـف گسترده ای از اهالی این صنعت نیز استفاده شود، پرسش نامه هایی تهیه شده تـا دربـاره راهکارهـا، برنامـه هـا و چگونگی اجرای آن از صاحب نظران و متخصصین صنعت نظرسنجی صورت گیرد.

۳- تعیین چشم انداز صنعت

میزان صادرات چند کشور مهم در این زمینه بر اساس آمار منتشر شده در نشریه “مرور جهان سرامیک”۱ در شکل ۱ نشان داده شده است]۵[. این شکل نشان میدهد میزان صادرات تمام رقبای ایران بـه جـز چـین در حال کاهش بوده یا با رکود همراه است. پس از چین تنها کشوری که با رشد زیاد صادرات همراه است ایـران میباشد. بنابراین میتوان انتظار داشـت بـا یـک برنامـه ریـزی صـحیح و درسـت بتـوانیم حـضور پررنـگ و چشمگیری در بازارهای صادراتی دنیا داشته باشیم.

شکل۲ نمودار میزان صادرات کشور در شش سال گذشته از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۳۹۰را بـر اسـاس همـان آمار نشان میدهد.این نمودار نشان میدهد چنانچه روند صادرات کشور در سالهای آینـده بـا همـین رونـد گذشته باشد، میزان صادرات به حدود ۴۰۰ میلیون مترمربع در سال ۱۴۰۱ خواهد رسـید.بـا در نظـر گـرفتن آینده نگری انجام شده در این نمودار و نیز توجه به این موضوع که سرانه مصرف داخلی کاشـی و سـرامیک

بطورنسبی بسیار زیاد است و امکان افزایش آن در آینده بسیار سخت میباشد، این نتیجه بدست میآیـد که چشم انداز آینده صنعت باید بر پایه صادرات قرار گیرد.

بنابراین چشم انداز صنعت لعاب، کاشی و سرامیک در ۱۰ سال آینده صـادرات حـدود ۴۰۰ میلیـون مترمربـع کاشی در سال ۱۴۰۱ تعیین شد که در این صورت جایگاه ایران در میـان صـادرکنندگان جهـانی بـه جایگـاه دومی جهان، پس از چین، خواهد رسید. برای رسیدن به چشم انداز تعیین شده بایـد راهبردهـا و برنامـه هـایی انتخاب شود تا با اجرای این برنامه ها در مدت زمان مشخص بتوان به چشم انداز دست یافت. هـر چنـد رشـد تولید برای رسیدن به چشم انداز بسیار ضروری است، اما شاید مهمتر از آن ارتقاء کیفیت محصولات تولیـدی میباشد. چرا که برای رسیدن به چشم انداز تعیین شده باید به بازارهـای جدیـد وارد شـد و لازمـه ایـن کـار افزایش کیفیت و کاهش قیمت تمام شده است.

۴- تحلیل وضعیت راهبردی صنعت

برای آنکه نقشه راه بطور مـستقیم بـه مـشکلات و مـسایل اصـلی صـنعت بپـردازد و همچنـین از نظـر طیـف گسترده ای از اهالی این صنعت نیز استفاده شود، پرسشنامه هـایی تهیـه شـده تـا دربـاره راهکارهـا، برنامـه هـا و چگونگی اجرای آن از صاحب نظران و متخصصین صنعت نظرسنجی صورت گیرد.این پرسـشنامه هـا در اختیـار ۳۵ شرکت تولیدی قرار گرفته است.در این پرسشنامه سوالهایی درباره نقـاط قـوت، ضـعف، فرصـت و تهدیـد صنعت نیز انجام شده و از آنها خواسته شده است تا به هر یک از سـوالهـا از۱/۰+تـا۱/۰-امتیـازدهی کننـد.سپس امتیاز سوالهـای انجـام شـده دربـاره هریـک از نقـاط قـوت، ضـعف، فرصـت و تهدیـد بطـور جداگانـه میانگین گیری شده اسـت.مجمـوع میـانگین هـای نقـاط قـوت و ضـعف بـا یکـدیگر برابـر۰/۱۵+و مجمـوع میانگین های فرصت و تهدید با یکدیگر برابر۰/۰۶+بدست آمده است.نتیجه بدسـت آمـده از ایـن نظرسـنجی تحلیل وضعیت راهبردی صنعت میباشد که در شکل ۳ نشان داده شده است. بر طبق این نتیجه صنعت لعـاب، کاشی و سرامیک از نظر قوت-ضعف و فرصت-تهدید در وضعیت مناسبی قرار دارد و این نتیجـه نویـد خـوبی برای فعالیت در این صنعت میباشد.با توجه به تحلیل وضعیت راهبردی بدست آمده نوع سیاست انتخابی بـرای آینده این صنعت سیاست تهاجمی است که البته با چشمانداز انتخاب شده برای کانون نیز مطابقت دارد.

۵-تعیین راهبردها، اهداف راهبردی و کارگروه های تخصصی

راهبردهای مورد نظر برای نقشه راه بر پایه نوع سیاست تهـاجمی کـه از نتیجـه تحلیـل وضـعیت راهبـردی صنعت بدست آمد، انتخاب میشود.اهداف راهبردی نیـز از راهبردهـا بدسـت مـیآینـد.راهبردهـا و اهـداف راهبردی انتخاب شده برای صنعت لعاب، کاشی و سرامیک در جدول ۱ آمده است .

برای رسیدن به اهداف راهبردی به تعدادی کارگروه های مطالعاتی نیاز است تا در هـر زمینـه بطـور ویـژه مساله را بررسی کرده و متناسب با اهداف برنامه ریزی نماید.بطور کلی مسایل مربوط به صنعت را میتوان به نه کارگروه تخصـصی جداگانـه تقـسیم کـرد. نـام و ماموریـت کـارگروه هـا در جـدول ۲ آمـده اسـت. کارگروههای تخصصی برپایه شرح خدمات تعیین شده کار خود را آغاز کردند.نتیجه کار آنها ارائـه برنامـه عملیاتی مربوط به حوزه کاری خود برای دستیابی به چشم انداز نقشه راه صنعت است. بـا توجـه بـه آنکـه درصد بسیار بزرگی از این صنعت به بخش خصوصی تعلق دارد مسوولیت اجرای بیشتر برنامه ها به بخـش خصوصی واگذار شده است.

راهبردها، اهداف راهبردی، کارگروه ها و ارتباط آنها با یکدیگر در شکل ۴ آمـده اسـت.ایـن شـکل راهنمـای اصلی و صفحه نخست نقشه راه است.

۶- نتایج مطالعات

چکیده ای از برنامه ها و فعالیت های پیش بینی شده در نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سـرامیک در جـدول ۳ آمده است.فعالیت های پیشنهاد شده در نقـشه راه بـه دو دسـته فعالیـتهـای حمـایتی و نهادسـازی تقـسیم میشود. برای هر ماموریت پیش بینی شده نهادی تاسیس میشود که آن وظیفه را انجام دهد.عـلاوه بـر آن فعالیت های حمایتی دیگری در راستای همان ماموریت پیش بینی شده که دبیرخانه انجام میدهد تـا از همـه ظرفیت های کشور برای پیشبرد آن ماموریت استفاده شده باشد.

شکل ۵ تصویری کلی و خلاصه از برنامه ها و حمایت ها و همچنین نهادهـا و مراکـز تخصـصی ایجـاد شـده توسط کانون را نشان میدهد.تاسیس”مرکز فناوری سرامیک”از جمله برنامه های پیش بینی شده برای این صنعت است. مرکز طرح و رنگ و آزمایشگاه مرجع زیرمجموعه مرکز فناوری سرامیک قرار مـیگیـرد. مرکـز فناوری سرامیک همچنین رسالت تحقیق و توسعه در زمینه کاشی و سـرامیک را نیـز بـر عهـده دارد. مرکـز فناوری سرامیک ایران با حمایت دولت و شرکت های کاشی و سرامیک در پـارک علـم و فنـاوری یـزد هـم اکنون در حال راه اندازی است.”شـرکتهـای تخصـصی بازرگـانی”نیـز بـرای تخصـصی کـردن صـادرات محصولات و همچنین تامین و فرآوری مواد اولیه پیش بینی شـده انـد.شـرکتهـای تخصـصی بازرگـانی بـا مشارکت تولیدکنندگان کاشی و سرامیک و حمایت دولت تاسیس میشود.این شرکت با ایجاد دفتـر و شـعبه در کشورهای مختلف میتواند راه را برای مبادلات بین المللی مانند ورود مـواد اولیـه و صـادرات محـصولات هموار سازد.”شرکت تامین و تولید قطعات و تجهیزات”برای طراحی و تولید قطعات و تجهیزات و همچنین تامین تجهیزات از منابع داخلی و خارجی پیش بینی شده است.شرکت تامین و تولید قطعـات و تجهیـزات بـا برقراری ارتباط با مراکز تخصصی و تولید قطعات در کشور زیرساخت تولید قطعـات و تجهیـزات در کـشور را فراهم کرده آنها را از تولید کنندگان قطعه خریداری نموده در اختیار مصرف کنندگان قرار مـیدهـد.شـرکت تامین و تولید قطعات و تجهیزات میتواند آن بخش از قطعاتی را که امکان ساخت آنها در داخل وجود نـدارد از منابع خارجی تهیه نموده در اختیار مصرف کنندگان قرار دهد.شرکت تامین و تولید قطعات و تجهیزات نیز با مشارکت تولیدکنندگان کاشی و حمایت دولت تاسیس میشود.”مجتمع آموزشی کاشـی و سـرامیک”نیـز نهادی است که با حمایت و زیر نظر کانون تاسیس میشود و وظیفه آمـوزش افـراد شـاغل در صـنعت را در سطح کارشناسی، کاردانی و پایینتر بر عهده دارد.شکل های ۳ و ۴ و جدول ۳ بر روی هـم تـصویر کلـی و نسبتا مناسبی از برنامه های نقشه راه را نشان میدهد.

[icon name=”tags” class=”” unprefixed_class=””] نقشه راه صنعت لعاب، کاشی و سرامیک ایران

#کاشی # سرامیک #سرام پخش

[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]

[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]