آجر، از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از مهم ترین مصالح ساختمانی مد نظر معماران و علاقه مندان به بازسازی ساختمان بوده است. به جرئت می توان گفت که آجر، از دوران باستان تاکنون بیش ترین کاربرد را در کلیه ساختمان ها داشته است. در حقیقت آجر سنگی مصنوعی است که از فرآیند پختن خاک رس حاصل می شود. آجر امروزه نیز در ساختمان کاربردهای زیادی دارد. آجر در کرسی چینی، دیوارسازی ها، ستون های قطور، پایه، جرز، قوس ها و پوشش انواع طاق ها و گنبدها و هم چنین دیوارکشی ها و طاق نماسازی ها، کفپوش ها و بسیاری از موارد دیگر نظیر اسکلت سازی و نمای بناهای بزرگ همانند مساجد، مدارس، پل ها و کاروان سراها و .. به کار رفته و می رود.
آجر چگونه ساخته می شود؟
همان گونه که گفتیم، آجر حاصل فرآیند پختن خاک رس است. به صورت خلاصه می توان گفت که ابتدا بایستی خاک رس با کیفیت مطلوب برای ساخت آجر فراهم شود. پس از آن این خاک عمل آوری شده و گل خاک رس ساخته می شود. در مرحله بعدی بایستی قالب گیری یا خشت زنی انجام شود. این خشت ها در گام بعدی بایستی خشک شود. پس از خشک شدن به آن خشت خام می گویند. در مرحله نهایی این خشت های خام به کوره های آجرپزی منتقل شده و طی یک فرآیند پخته گردیده و تبدیل به آجر می شوند.
کوره های آجرپزی
کوره های آجرپزی انواع مختلف داشته و به همین دلیل آجرها نیز کیفیت ساخت متفاوتی دارند. کوره های آجرپزی به طور کلی به دسته طبقه بندی می شوند:
۱- کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت
در این نوع کوره ها آجرها به صورت دایره وار چیده شده و تشکیل یک برج آجری می دهند. آتش درون این کوره، باعث می شود که فرآیند پخته شدن آجرها انجام شود.
نقاشی ساختمان
۲- کوره های آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده
در این کوره ها آجرها در طول کوره ریخته شده و آتش درون آن حرکت می کند. فرآیند حرکت این آتش درون کوره باعث پخته شدن آجرها می گردد.
۳- کوره های آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده
این کوره ها بیش تر حالت مکانیزه دارند. در این کوره ها یک تونل آتش وجود دارد که در وسط این تونل، آتش با حجم زیادی به وسیله گاز ایجاد می شود. در این کوره از یک سو آجرهای نپخته وارد شده و از سوی دیگر آجرهای پخته شده خارج خواهند شد.
انواع آجر
آجر انواع مختلفی دارد. البته بایستی توجه داشت که می توان انواع مختلف آجر را از لحاظ رنگ، ابعاد، جنس و سایر موارد بررسی کرد. با این حال، آجر را می توان به دو دسته زیر تقسیم بندی نمود:
آجرهای فشاری برای کلیه کارهای ساختمانی همانند گری چینی (دیوارهای باربر، حایل و تیغه چینی) و استفاده در طاق ضربی و سایر موارد مناسب است. سطوح این نوع آجر کاملا ناصاف است و به همین دلیل به نام آجر گری معروف است. در نتیجه، دیوارچینی با این آجر را گری چینی می نامند. با این حال چون اولین بار در ایران، روس ها از این آجرها برای ساخت سربازخانه در کشور استفاده کردند، این آجرها به نام آجر قزاقی شناخته می شوند.
در مورد علت نام گذاری آجر گری، حرف و حدیث فراوان است. با این حال گفتنی است که ظاهرا در ابتای تولید این نوع آجر با دست زده می شده است. در هنگام فرآیند ساخت، کارگران می بایست گل را به گوشه های قالب فشار می دادند تا قالب آجر را به خوبی پرکند. به همین دلیل به آن آجر فشاری می گویند. این آجرها با ابعاد ۲۱×۱۰×۵٫۵ سانتی متر تولید و عرضه می شوند.
این آجرهای فشاری خود انواع مختلف دارند که به طور مختصر این انواع را در زیر شرح می دهیم:
الف) آجر سبز
این نوع آجر از نوع فشاری است. با این حال با توجه به این که این آجر در کوره در معرض حرارت بیش تری بوده است، بسیار عالی پخته شده است. رنگ این آجر کبود و کمی متمایل به سبز است و به همین علت به نام «آجر سبز» شناخته می شود. این آجر بسیار محکم و بادوام است و در رده آجرهای مرغوب دسته بندی می شود. این آجر معمولا در قسمت هایی که نیاز به مقاومت بیش تری است، مورد استفاده قرار می گیرد.
ب) آجر جوش
اگرچه پیش از پختن آجرها باید با تدابیر ویژه آن ها را خشک کرده تا از به هم پیوستن خشت ها در طول فرآیند پخت جلوگیری شود، با این حال خطر به هم پیوستن همواره وجود دارد. معمولا به هم پیوستن آجرها بیش تر در نزدیکی شعله کوره های آجرپزی اتفاق می افتد. در این محل ها، آجرهای آن محل ذوب شده و شکل هندسی خود را از دست می دهند. این امر سبب به هم چسبیدن می گردد. علی رغم به هم چسبیدن این آجرها، این توده آجرهای به هم چسبیده بسیار مقاوم هستند. به همین جهت سعی می شود که از ن در پی سازی و زیرسازی استفاده گردد.
ج) آجر خام
همان گونه که از نام آن پیدا است، فرآیند پخت این آجرها در طول عملیات پخت تکمیل نگردیده است. به همین دلیل رنگ این آجرها بین رنگ خشت خام و آجر نهایی می باشد. با این حال این آجر از نوع کاملا نامرغوب بوده و نبایستی در فرآیند آجرچینی از آن استفاده شود. این آجرها بایستی مجددا پخته شوند و معمولا در کوره های آجرپزی در همان جای قبلی خود چیده می شوند.
این آجر با رنگ های قرمز و سفید در بازار موجود بوده و در نماسازی مصرف می گردد. تفاوت این نوع آجر با آجر فشاری در جنس سفال و سوراخ هایی است که در آن تعبیه شده است. بسیاری با خود این سوال را همیشه مطرح می کنند که علت وجود این سوراخ ها برای چیست؟ در حقیقت این سوراخ ها فواید گوناگونی دارند. از جمله این که این سوراخ ها سبب سبکی بیش تر آجر شده و باعث می شوند که چسبندگی این آجرها با ملات تا حد زیادی افزایش یابد. این آجرها دارای گوشه های تیز و سطوح صافی هستند.
برخی این آجرها را به صورت آجر رنگی نیز تولید می کنند. آجر رنگی با اضافه کردن اکسید فلزات تهیه می گردد. اگر در هنگام چیدن آجر در کوره پخت به صورت چپ و راست روی هم چیده شوند، آجر ابلق تهیه شده و روی آجر رگه های رنگی موربی مشاهده می گردد. این آجر در نماسازی کاملا زیبا بوده و با توجه به رنگ ها آن را نام گذاری نموده اند.
آجرهای ماشینی معمولا در ابعاد مختلفی تولید می شود. برخی از این آجرها ۸ سوراخه و برخی نیز ۱۰ سوراخه هستند.
در مجموع می توان گفت که جنس این آجرها نسبت به آجرهای فشاری شکننده تر بوده و خاصیت مکندگی آب آن ها به مراتب کم تر است. ابعاد این آجرهای ماشینی ۲۲×۱۱×۵٫۵ بوده و در ضخامت های ۳ و ۴ و ۵ سانتی متری در بازار عرضه می گردند.
آجرهای لعاب دار
آجر لعاب دار
سقفی گنبدی از جنس آجر لعاب دار
این آجرها همان گونه که از نام آن پیداست، دارای سطحی لعاب کاری شده هستند. این آجرها طیف کاربرد گسترده ای دارند که از جمله آن ها می توان به نماسازی، کاشی کاری، کف سازی و کنار باغچه و قرنیز دیوارها اشاره کرد. از این آجرها در مساجد و حسینیه ها نیز به وفور استفاده می شود. از جمله کاربردهای آن می توان به کتیبه های اطراف ساخت محراب، گنبد، سردرها و بسیاری از موارد دیگر اشاره نمود. البته می توان به جای این آجرها در ساختمان از آجر معمولی استفاده کرده و نقاشی ساختمان را به شکلی حرفه ای روی آن پیاده کرد.
و حتی ۳۰ سانتی متر به صورت مکعب مستطیل تولد می شوند. به عنوان مثال آجر با ضخامت ۸ سانتی متر، ابعاد ۸×۳۰×۳۰ دارد. در صورتی که آجر با ضخامت ۳۰ سانتی متر دارای ابعاد ۳۰×۳۰×۳۰ است.
با توجه به این که این آجرها به صورت توخالی بوده و توان باربری ندارند، از آن ها به منظور دیوارکشی پارتیشن و جداکننده فضاهای غیرباربر استفاده می گردد.
این آجرهای مجوف از جنس ماسه سیمان نیز تولید می شوند.
آجر سفال سقفی
این آجرها در بنایی به عنوان بلوک سقفی یاد می شوند. این آجرها ۴۰ سانتی متر پهنا داشته و با ارتفاع ۲۰ یا ۲۵ سانتی متر و هم چنین طول ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر روی تیرچه قرار گرفته و همانند آجرهای سفال در کارخانه به صورت تمام اتوماتیک تولید می شوند.
این آجرها برای پوشاندن سقف هایی با تیرچه بتنی استفاده شده و عایق صدا و هم چنین حرارت مناسبی هستند. البته این آجرها از جنس ماسه سیمان نیز تولید می گردند.
آجرهای ماسه آهکی
این آجرها دارای سطوحی صاف بوده و رنگ های گوناگونی نیز دارند. ابعاد آن نیز همانند آجرهای رسی بوده و از جنس ماسه و میزانی آهک هستند. البته در عمل این آجرها همانند آجرهای معمولی مصرف می شوند و مقاومت فشاری بیش تری نسبت به آن دارند. این آجرها بیش تر در فرش کف و پله های داخلی ساختمان ها استفاده می شوند.
آجرهای بتنی
این آجرها اشکالی گوناگون و اندازه های کاملا مختلف دارند. این آجرها از ماسه سیمان و به وسیله ماشین آجرزنی به صورت دستی یا ماشینی تولید می گردند. البته این نوع آجرهای بتنی، به علت تنوعی که در رنگ و شکل دارند، معمولا در محوطه سازی و به عنوان آجرفرش (حیاط، پیاده رو خیابان ها و پارک ها) استفاده می شوند.
آجر نظامی، خطایی
این آجرها از جنس رسی بوده و ابعاد آن ها ۴×۲۰×۲۰ و یا ۵×۴۰×۲۰ سانتی متر می باشد. در گذشته از این آجرها برای کف سازی و دیوار مساجد و آب انبارها و هم چنین آتشکده ها استفاده می شد. حال آن که امروزه از این آجر در تعمیر بناهای قدیمی و سنتی استفاده می شود.
آجرهای نسوز
این آجرها بسته به موارد مصرف متعددی که دارند، در اندازه های مختلف تولید می گردند. البته بایستی به این نکته توجه داشت که مقصود از نسوز بودن آجر به معنای مقاومت کامل این آجر در برابر آتش سوزی نیست. بلکه این آجر تنها تا حد معینی در برابر حرارت مقاومت می کند. طرز ساخت این آجر نیز بدین صورت است که اجسام نسوز مخلوط خاک رس، ماسه، منزیت و دولومیت را با یکدیگر مخلوط کرده و با گل رس و آهک شکفته و اکسید منزیم با هم می پزند.
#کاشی # سرامیک #سرام پخش
[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]
[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]
نظرات ۰