نگاهی به معماری تکیه ها و حسینیه ها در ایران

شیعیان با تابعیت از سیره پیامبر گرامی (ص)

نگاهی به معماری تکیه ها و حسینیه ها در ایران | برای اماکن مذهبی و دینی احترام ویژه ای قائل هستند و بنیانگذار زیباترین بناها برای عبادت و راز و نیاز می باشند. هدف اصلی از ایجاد این ابنیه ها عبادت با خدای متعال بوده اما مسائلی نظیر همیاری، همفکری، تعاون، همدلی و جوانب اجتماعی نیز مورد توجه قرار گرفته اند. اولین ابنیه مذهبی توسط پیامبر (ص) در شهر مدینه ساخته شد و این نخستین مسجد برای حضور مردم و گردهمایی آن ها به منظور کسب آموزه های دینی مورد احترام و استقبال مسلمانان قرار گرفت.

مساجد، تکیه ها، حسینیه ها و امامزاده ها فضایی روح بخش و دلنواز دارند و آمیخته ای از ویژگی های مذهبی و معماری را به نمایش می گذارند. قدمت معماری اماکن مقدس در ایران به پیش از اسلام باز می گردد. اولین بنایی که می توان این نوع معماری را در آن یافت زیگورات چغازنبیل است که در سال ۱۲۵۰ میلادی در زمان ایلامی ها و در نزدیکی شهر باستانی شوشتر ساخته شد. این بنای مذهبی توسط پادشاهی به نام اونتاش گال به منظور عبادت اینشوشیناک (خدای نگهبان شوش) بنا نهاده شد. آتشکده نیاسر در نزدیک شهر کاشان نیز یکی از مکان های مذهبی است که از دوران ساسانیان به جا مانده است. ستایش و نیایش شیعیان ایرانی در برگزاری مناسک حج و مراسم عزاداری امام حسین بسیار دیدنی است.  مساجد کشور در ماه های سوگواری امام حسین میزبان مرثیه خوانی و روضه خوانی برای اهل بیت هستند و فضای امامزاده ها پر از عطر حضور مردم می شوند. سقاها و آب انبارها تشنگان را سیراب می کنند و مهدیه ها، حسینیه ها، تکیه ها و … عظمت و بزرگی اهل بیت را یادآور می شوند و حال و هوایی از کربلا را به حضاران منتقل می کنند. در سرزمین ایران، اهل تشیع شهادتگاه ها را بازسازی می کنند و با ساخت زائرسراها در مجاور امامزاده ها مکانی امن و سرشار از عطر خلوص برای زائران فراهم می نمایند.

در دوران معاصر ساخت مساجد و اماکن به صورت سنتی و متناسب با الگوهای خاص به تقلید از معماران بزرگ مذهبی صورت می گیرد و در کنار آن ها به منظور زنده نگه داشتن یاد و خاطره و مصائب سرور و سالار شهیدان تکیه ها و حسینیه ها بر پا می شوند. مکانی که برای ایجاد آن ها مورد استفاده قرار می گیرند یک ساختمان ساده و رایج است که برای برگزاری مراسم های مذهبی در اختیار مردم گذاشته می شود. البته برخی از آن ها در گذشته خانه مسکونی بوده اند و هم اکنون به وصیت صاحب ملک به محل برگزاری مراسم اختصاص یافته اند. شیوه های معماری، سبک ها و دکورهایی که به منظور تکمیل فضای داخلی تکیه ها و حسینه ها اعمال می شوند در هر شهر متفاوت بوده و برخی از آن ها دارای معماری شاخص هستند.

با نزدیک شدن ماه محرم تکایا و حسینیه ها برای پذیرایی از مردم آماده می شوند و مورد توجه عموم قرار می گیرند. شور و تکاپو برای به سوگ نشستن در غم امام شیعیان و یارانش در این مکان ها موج می زند و هر مسلمانی را برای حضور در حسینیه ها ترغیب می نماید. تکیه ها در مقیاس های مختلف محله ای، قبیله ای، صنفی، شهری و حکومتی راه اندازی می شوند و هر کدام از آن ها دارای برنامه های متنوع و امکانات متفاوت می باشند از جمله سخنرانی، تعزیه خوانی، دعا و نیایش، عزاداری، روضه خوانی و … . برخی از تکیه ها کاربردی چندگانه دارند و در طول سال به انجام فعالیت های مشخص اختصاص داده می شوند اما در ماه های محرم و صفر تنها برای عزاداری مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع کسبه مغازه ها یا سکوهای خود را تخلیه نموده تا مراسم های محرم در آن ها اجرا کنند.

تکیه ها دارای یک سکو که صحن نام دارد می باشند و این ویژگی آن ها را از حسینیه متمایز نموده است. هر کدام از این مکان ها کاربردی متفاوت دارند. برای مثال تکیه ها در ماه های محرم و صفر به منظور اجرای تعزیه و برنامه های مختلف مربوط به ایام تاسوعا و عاشورا بر پا می شوند اما حسینیه ها در ماه های مختلف سال برای انجام مراسم و اعیاد مختلف مورد استقبال قرار می گیرند. همچنین تکایا در محل های تجاری و بازاری شکل میگیرند و نسبت به حسینیه ها که مکان های خاص به آن ها اختصاص داده شده از انعطاف بیشتری برخوردار هستند. علاوه بر آن اشکال هندسی حسینیه ها نسبت به تکیه ها منظم تر است. ممکن است در مجاورت تکایا مغازه ها و غرفه های دائمی یا موقت مشاهده کنید اما حسینیه ها دارای مکانی ثابت و ویژه هستند که برای مراسم گوناگون میزبان مردم می باشند. اما این دو مکان از نظر به کاربردن المان های معماری و دکوراتیو مشابه هستند. برای تکمیل دکور چنین مکان هایی از منسوجات برای نصب پرده، دیوارپوش، پرچم، چادرهای بزرگ و … استفاده می شود و برای نشیمنگاه افراد فرش پهن می گردد. بر روی المان های پارچه ای یکسری اشعار در رثای سالار شهیدان چاپ یا گلدوزی شده و فضایی معنوی و مذهبی را به نمایش می گذارند.

#کاشی # سرامیک #سرام پخش

[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]

[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]