از لعاب بیشتر بدانیم (۲)

انواع لعاب ‌ها بر مبنای ترکیب شیمیایی

در سده های گذشته در ایران برای تهیه لعاب از سه ماده قلیا، سنگ چخماق و خرده شیشه استفاده می کردند. قلیا را از خاکستر گیاه کویری اِشنون به دست می آوردند. این گیاه حاوی سدیم، کلسیم و پتاسیم است. در کشور ما، منطقه چُغازنبیل )استان خوزستان، شهرستان شوش( یکی از مراکز استفاده از لعاب به شیوه سنتی بوده است.

الف) لعاب‌ های سربی:

• لـعاب­‌ سرب دار بدون بور: عامل گداز آوری صرفا PbO است. لعاب های سربی سادهSiO₂
• لـعاب­‌ سرب دار بور­دار: دو عامل به عنوان فلاکس مطرح می­شود،PbO  و بوراکسید به علت قدرت گداز­آوری زیاد، نقش کلیدی در این لعاب­‌ ها را بازی می­کنند.

ب)لعاب‌ های بدون سرب:

محدوده کار برای این نوع لـعاب­ دمای 1150 تا 1200 درجه سانتی­‌گراد است، برای این دما باید از عوامل قلیایی، قلیایی خاکی  ZnO +MgO  استفاده کنیم.

• لـعاب­ بدون سرب بدون بور
• لـعاب­ بدون سرب بور دار

 تقسیم بندی لعاب ها براساس مقاومت در برابر عوامل شیمیایی

الف)لعاب های ضداسید

ب) لـعاب­‌ های ضد باز

ج) لـعاب­‌ های مقاوم در برابر ترکیب شدن (لعاب های ترکیب ناپذیر)

تقسیم بندی لعاب ها برمبنای روش های تولید

الف) لعاب های خام:

هیچ گونه پروسه حرارتی در نمونه ندارد. ترکیب مواد اولیه با آب و الکترولیت، مخلوط و آسیاب می­شوند و پس از 48 ساعت ماندگاری در حوضچه ها استفاده می­شوند. این نوع لعاب ها ارزان قیمت هستند و از مقاومت شیمیایی بالایی برخوردارند.

ب) لعاب های فریتی :

دو نوع لـعاب­‌ فریتی وجود دارد:

1.لـعاب­‌ فریتی سرب دار: لیتاژ(PbO )  نقطه ذوب پایین دارند و نقطه ذوب را پایین می­ آورند و حلالیت رنگی را افزایش می­دهند.

2.لـعاب­‌ فریتی بور دار: بور فلاکس قدرتمندی است که نقش شیشه سازی را اعمال می­کند.

ج) لعاب ‌های نمکی:

در بدنه های استون ور یعنی در سیستم­های سنتی با کوره ­های دمای پخت پایین(1200 درجه سانتی گراد) استفاده می شود به این ترتیب که از طریق روزنه های کوره NaCl در حین پخت وارد محفظه می­شود. دمای پخت این لعاب ها کمتر از 1200 درجه سانتی گراد است.

کاربرد لـعاب ها:

 صنعت کاشی و سرامیک

لـعاب­‌ را می توان با شیوه های مختلف روی کاشی اعمال کرد. طبق مقدار لعابـی که روی کاشی اعمال می شود انواع آن شامل :  کاشی های دو پخت ، کاشی دیوار تک پخت ، کاشی کف تک پخت ،  کاشی پرسلان

صنایع پرسلان (چینی آلات) :

لعاب های مورد استفاده در صنعت پرسلان (چینی آلات) به گونه ای طراحی می گردند که تحمل حرارتی بالایی نداشته باشند. این نوع لـعاب­‌ ها بیشتر از ترکیبات اکسید آلومینیوم، سیلیکات زیرکونیوم، تالک و فلدسپات های پتاسیک ساخته شده اند البته در ساخت آنها از رس های دانه ریز کروی (مانند بال کلی) نیز استفاده می شود.

انواع چینی‌­هایی که با لـعابپوشش داده می­شوند:

چینی ‌های سخت و نرم (از لـعاب­‌ های خام استفاده می­شود)  چینی بهداشتی:  لـعاب­ های بدون سرب و غیر فریتی، لـعاب­‌های نمکی ،  چینی ظروف

نتیجه گیری:

لـعاب­‌ ها دارای کاربرد وسیعی هستند و با توجه به اینکه مواد سفالی نیاز به پوشش دارند ، شناخت کامل آنها برای کاربرد در صنعت بسیار ضروری است و برای آشنایی بیشتر با این علم باید با فرمولاسیون و انواع عیوب لـعاب­‌ ها نیز آشنا بود و کاربرد هرکدام از آنها در صنعت مربوطه را با توجه به ویژگی های آن شناخت.

---

جمع آوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش

[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ box_shadow=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]