بررسی بازار عراق در گفت وگو با فعالان بخش خصوصی رقابت نابرابر با ترکیه

مسیح حاتمی

نمایی از بازارچه مرزی باشماق
عراق بزرگ ترین وارد کننده کالاهای ایرانی در نه ماه نخست سال جاری بوده است؛ به عبارت دیگر 26/20 درصد از کل صادرات غیر نفتی ایران روانه عراق شده است.
این کشور به مثابه بازاری پرجمعیت موقعیت خوبی را برای صادرات فرآورده های صنعتی، غذایی، کشاورزی و … ایران فراهم می کند و گسترش روابط تجاری در دیدارهای مقامات دو کشور موضوعی است که پیوسته بر آن تاکید می شود. اوایل ماه جاری برهم صالح نخست وزیر اقلیم کردستان عراق به ایران آمد و وزیر بازرگانی در دیدار با او بر اجرای پروژه منطقه مشترک تجاری صنعتی تاکید کرد؛ طرحی که در دیگر سو، با ترکیه هم قرار است در مرز زاخو به اجرا درآید.
ارزش صادرات ایران به عراق طی نه ماه نخست امسال دو میلیارد و 979 میلیون و 730 هزار دلار بوده است که البته به گفته مسعود دانشمند از اعضای هیات رییسه اتاق ایران در رقم مذکور ترانزیت نیز منظور شده است وگرنه ما در مدت یاد شده دو میلیارد و 300 میلیون دلار کالا به عراق صادر کرده ایم.
عراق با 28 میلیون جمعیت با کشورهای ایران، عربستان، اردن، سوریه، ترکیه و کویت مرز مشترک دارد که طولانی ترین مرزش به میزان 1400 کیلومتر با کشور ما است و 18 استان دارد که سه استان شمالی کردستان، مستقل، با ثبات و مدرن هستند. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال گذشته 102 میلیارد دلار و درآمد سرانه این کشور 3600 دلار اعلام شده است. مهم ترین تولید کشور عراق نفت است و در حال حاضر تولید روزانه نفت این کشور دو میلیون بشکه در روز است که 8/1 میلیون بشکه آن صادر می شود. صنعت 68 درصد، کشاورزی پنج درصد و خدمات 27 درصد اقتصاد این کشور را تشکیل می دهد. تورم در کشور عراق نوسان شدیدی دارد و نرخ بیکاری این کشور در سال 2008 میلادی 18 درصد بوده است. به گفته کیوان کاشفی، رییس اتاق بازرگانی کرمانشاه عراق دارای تراز تجاری مثبت بوده و در سال 2008 میلادی 6/72 میلیارد دلار صادرات و حدود 50 میلیارد دلار واردات داشته است.
در میان همسایگان، کشورهای ترکیه، امارات، ایران، سوریه و اردن عمده کشورهای صادرکننده کالا به عراق هستند که از آن میان، ترکیه 19 درصد، امارات 3/17 درصد و ایران 4/13 درصد از کل صادرات به عراق را در اختیار دارند. تعرفه های وارداتی کشور عراق صفر است و برای برخی کالاها حداکثر به 5 درصد می رسد. ایران در برخی محصولات کشاورزی، مصنوعات پلاستیکی، بیسکویت، نان شیرینی، شیشه ساختمانی، فرش و موکت رتبه نخست و در آهن آلات، مصالح ساختمانی، لبنیات، روغن خوراکی، مواد شوینده، کفش و لوله رتبه دوم یا سوم صادرات به عراق را در بین تمام کشورها دارد.
ارزش صادرات ایران به عراق طی سال های 2004 تا 2008 میلادی به ترتیب 474 میلیون دلار، 918 میلیون دلار، 8/1میلیارد دلار، 1/2 میلیارد دلار و 3/2 میلیارد دلار بوده است.
کیوان کاشفی، رییس اتاق کرمانشاه با بیان اینکه در دو سال گذشته عراق اولین شریک صادراتی کشور ما بوده، به روند صعودی صادرات کشور به عراق اشاره کرده و می گوید: پیش بینی می شود صادرات ایران به عراق تا پایان سال به حدود
3 میلیارد دلار برسد که 60 تا 70 درصد بیشتر از صادرات سال گذشته است، البته باید به این نکته توجه داشت که ارزش صادرات ترکیه به عراق در شش ماه ابتدایی امسال 8/3 میلیارد دلار بوده و پیش بینی می شود تا پایان سال به هفت تا هشت میلیارد دلار برسد.
به سمت سرمایه گذاری پایدار
مسعود دانشمند، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق نیز در گفت وگو با ما خاطرنشان می کند: سال گذشته میزان صادرات غیر نفتی ایران به عراق به جز ترانزیت، سوآپ سوخت و … 2 میلیارد و 300 میلیون دلار بوده که به این ترتیب عراق اولین شریک تجاری ما در دنیا به شمار می رود.
وی با بیان اینکه سال های سال امارات اولین شریک صادراتی ما بود، در بیان علت اصلی نشستن عراق به جای امارات گفت: هیات های تجاری بین دو کشور رفت وآمد زیادی داشتند. تجارت اتفاق نمی افتد مگر طرفین بروند، بازاریابی کنند و بر اساس آن تصمیم بگیرند.
دانشمند در مورد برنامه های آتی برای توسعه صادرات به این کشور اظهار داشت: الان داریم تلاش می کنیم که وارد پروژه های نیروگاهی عراق شویم. همچنین پروژه هایی را برای کارخانه مواد شوینده، لبنیات، فولاد و … پیگیری می کنیم؛ یعنی ما داریم به سمت سرمایه گذاری مشترک و پایدار با طرف های عراقی حرکت می کنیم.
عضو هیات رییسه اتاق ایران حوزه جغرافیایی فعالیت های ایرانیان در عراق را از بصره تا شمال اربیل می داند و می گوید: دولت عراق نیاز به احداث 20هزار واحد مسکونی را تعریف کرده که ما در تلاشیم تا 1000 واحد آن را به شرکت های ایرانی اختصاص بدهیم.
بازاریابی نکرده ایم
نجم بیت چنعان، رییس اتاق بازرگانی و صنایع خرمشهر نیز در پاسخ به این سوال ما که «چشم انداز روابط اقتصادی – تجاری میان دو کشور را چگونه ارزیابی می کنید» اظهار داشت: متاسفانه تاکنون پژوهش موثقی بر روی فرهنگ مصرف مردم عراق صورت نگرفته است. ترکیه در این زمینه خیلی کار کرده و با آن که ما شریک تجاری اول عراقی ها هستیم ترکیه حضور بیشتری دارد و نمایشگاه های بیشتری را در عراق برگزار می کند.
نایب رییس اتاق ایران و عراق با بیان اینکه ترکیه فقط یک مرز مبادلاتی به نام زاخو با عراق دارد که از همان جا روزانه لاقل 1500 کامیون کالا به سوی عراق می روند، افزود: ترک ها با توجه به شاخص های ذائقه پسند عراقی ها وارد بازار این کشور شده اند، به عنوان مثال شرکت های لبنیاتی ترکیه رفتند دیدند که عراقی ها چه نوع لبنیاتی را می پسندند دقیقا همان را تولید و به عراق صادر کردند که به نظر من رمز موفقیت و پایداری آنها در بازار عراق همین خواهد بود.
رییس اتاق خرمشهر یکی از موانع و کش و قوس های صادرات به عراق را عدم ثبات قیمت کالاهای تولیدی عنوان و تصریح کرد: ما هر ساله تورم 15 درصدی را داریم حال آن که این رقم برای طرف های خارجی نامعقول است. عراق نیز دارای بازار آزاد بوده و درصد تورم در آنجا پایین است.
بیت چنعان با بیان اینکه عراقی ها همه چیزشان وارداتی است، یادآور شد: از مسائلی که ما باید بدان توجه بکنیم این است که بیاییم و صادرات آنها را از طریق ترانزیت حمایت بکنیم؛ چون اینها خرمای زیادی دارند و می شود به آنها کمک کرد تا با صادرات خرما به هند، پاکستان و … از طریق کشور ما این احساس را نداشته باشند که تجارت ما با کشورشان یک طرفه است.
توافق های بندری را اجرا کنیم
نایب رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن سنندج نیز بر آن است که در صورت حمایت های اعتباری – بانکی کافی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشور با پتانسیل های موجود هم اینک ما امکان صادرات 10 میلیارد دلاری به کشور عراق را داریم. فاروق کیخسروی برای مثال به کشور ترکیه اشاره می کند که حامی صادرکنندگان خود است و به ویژه در حیطه صادرات خدمات فنی -مهندسی و احداث راه، نیروگاه و … سرمایه گذاران ترک پروژه های عظیمی را در دست اجرا دارند.
به گفته وی، دولت ترکیه تا اتمام 80-70 درصدی پروژه ها، سرمایه گذاران و صادرکنندگان خود را مورد حمایت مالی قرار می دهد تا از آن پس از دولت عراق هزینه ها دریافت شود.
وی در تشریح پتانسیل های کشور برای صادرات به عراق به مرزهای خسروی، پرویزخان، باشماق، حاج عمران و نیز بازارچه های مرزیی مانند سیران بند در بانه، سیف در سقز و … اشاره می کند و می افزاید: اینها برای صادرات مبادی خروجی خوبی هستند و طی چند سال گذشته چون بازارهای مرزی رسمی شده اند و از ترانزیت و واردات کالاهای چین و … به عراق از طریق بنادر کشور تلاش های خوبی شده که با توسعه صادرات خود به این کشور مواجه بوده ایم.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران همچنین اجرایی شدن توافق نامه های بندری بین دو کشور مبنی بر تخلیه صادرت کشورهای دیگر به عراق در بنادر ایران و سپس حملشان به سمت عراق را امری مهم در راستای افزایش همکاری های تجاری بین دو کشور دانست و افزود: این در حالی است که ترکیه تنها یک نقطه مبادلاتی مرزی با عراق در منطقه زاخو به نام ابراهیم خلیل دارد و تازه در صورت ناامنی آن منطقه کالاهایش را از طریق آذربایجان غربی به کردستان عراق صادر می کند.
راه اندازی مراکز در عراق
معاون دبیرکل اتاق تعاون ایران نیز می گوید: بررسی هایی که توسط کارشناسان انجام شده مشخص کرد که کردستان عراق برای عرضه تولیدات ایران و تعاونگران دارای موقعیت استراتژیک خوبی است که علاوه بر این می توان نزدیکی راه و امکان تبادل زمینی کالاها را نیز
در نظر گرفت.
تهرانی ادامه داد: در هر صورت تصمیم گیری شده است تا دومین مرکز تجاری تعاونی ایران در سلیمانیه عراق ایجاد شود و پس از آن می توان از این دو مرکز به عنوان سکوی پرش کالاهای ایرانی برای صدور به خارج از کشور استفاده کرد؛ ولی راه اندازی مراکز تجاری یکی از مهم ترین برنامه های اتاق تعاون است.
وی از تلاش برای راه اندازی یک مرکز تجاری دیگر ایران در جنوب کشور عراق نیز خبر داد و افزود: بررسی ها و تلاش هایی نیز در این جهت صورت گرفته است تا از این طریق بتوانیم ارتباط بین شمال و جنوب کشور عراق را در زمان صدور و عرضه اجناس ایرانی برقرار کنیم.
این مقام مسوول در اتاق تعاون تاکید کرد: البته شعب اصلی و مراکز تجاری ایران در عراق فقط در بغداد و سلیمانیه خواهد بود؛ ولی برای نقاط دیگر عراق از جمله جنوب این کشور نیز نمایندگی هایی ایجاد خواهد شد.

---

#کاشی # سرامیک #سرام پخش

[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]
[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]