تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش دوم

بخش دوم) کاشی کاری ایرانی بعد از اسلام:

در بخش اول درمورد تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری ایرانی قبل از اسلام صحبت نمودیم ،صنعت کاشی‌سازی و کاشی‌کاری که بیش از همه در تزئین معماری سرزمین ایران، و به طور خاص بناهای مذهبی به کار گرفته شده، همانند سفالگری دارای ویژگی‌های خاصی است. این هنر و صنعت از گذشته‌ی بسیار دور در نتیجه مهارت، ذوق و سلیقه کاشی‌ساز در مقام شیئی ترکیبی متجلی  گردیده است. بدین‌ترتیب که هنرمند کاشی‌کار یا موزاییک‌ساز با کاربرد و ترکیب رنگ‌های گوناگون و یا در کنار هم قرار‌دادن قطعات ریزی از سنگ‌های رنگین و بر طبق نقشه‌ای از قبل طرح گردیده، به اشکالی متفاوت و موزون از تزئینات بنا دست یافته است.

طرح‌های ساده هندسی، خط منحنی، نیم دایره، مثلث، و خطوط متوازی که خط عمودی دیگری بر روی آنها رسم شده از تصاویری هستند که بر یافته‌های دوره‌های قدیمی‌تر جای دارند، که به مرور نقش‌های متنوع هندسی، گل و برگ، گیاه و حیوانات که با الهام و تأثیر‌پذیری از طبیعت شکل گرفته‌اند پدیدار می‌گردند.

 

 

در همان حال مهارت هنرمند و صنعت کار در نقش‌دادن به طرح‌ها و هماهنگ ساختن آنها، بارزترین موضوع مورد توجه است. این نکته را باید یادآور شد که مراد کاشی‌گر و کاشی‌ساز از خلق چنین آثار هنری هرگز رفع احتیاجات عمومی و روزمره نبوده، بلکه شناخت هنرمند از زیبایی و ارضای تمایلات عالی انسانی و مذهبی، مایه اصلی کارش بوده است.

مخصوصاً اگر به یاد‌آوریم که هنرهای کاربردی بیشتر جنبه‌ی کاربرد مادی دارد، حال آن که خلق آثار هنری نمایانگر روح تلطیف یافته انسان می‌باشد، همچنان که آرتور پوپ پس از دیدن کاشی‌کاری مسجد شیخ لطف‌الله در بررسی هنر ایران می‌نویسد؛ خلق چنین آثار هنری جز از راه ایمان به خدا و مذهب نمی‌تواند به وجود آید.

 

رنگ‌آمیزی‌های متناسب، ایجاد هماهنگی و رعایت تناسب از ویژگی‌های کاشی‌کاری‌های این دوره می‌باشد. پس از گسترش اسلام، به مرور هنر کاشی‌کاری یکی از مهمترین عوامل تزئین و پوشش برای استحکام بناهای گوناگون به ویژه بناهای مذهبی گردید.

یکی از زیباترین انواع کاشی‌کاری را در مقدس‌ترین بنای مذهبی یعنی قبه‌الصخره به تاریخ قرن اول هجری می‌توان مشاهده کرد. از اوایل دوره‌ی اسلامی کاشی‌کاران و کاشی‌سازان ایرانی مانند دیگر هنرمندان ایرانی پیشقدم بوده و طبق گفته‌ی مورخین اسلامی شیوه‌های گوناگون هنر کاشی‌کاری را با خود تا دورترین نقاط ممالک تسخیر شده- یعنی اسپانیا- نیز برده‌اند.

 

 

هنرمندان ایرانی از ترکیب کاشی‌هایی با رنگ‌های مختلف به شیوه موزاییک، نوع کاشی‌های معرق را به وجود آوردند و خشت‌های کاشی‌های ساده و یکرنگ دوره‌ی قبل از اسلام را به رنگ‌های متنوع آمیخته و نوع کاشی هفت رنگ را ساختند. همچنین از ترکیب کاشی‌های ساده با تلفیق آجر و گچ، نوع کاشی‌های معقلی را پدید آوردند. و به این ترتیب از قرن پنجم هجری به بعد کمتر بنایی را می‌توان مشاهده کرد که با یکی از روش‌های سه‌گانه فوق و یا کاشی‌های گوناگون رنگین تزئین نشده باشند.

در دوره اسلامى این هنر در خدمت معمارى قرار داشت و در دوره تیمورى این فن بیشتر مورد توجه واقع گردید. بعد در دوره صفوى به سرعت پیشرفت نمود، ولى از دوره صفویه کاشی‌کارى ایران سیر نزولى را طى کرد.

 

 

 

ادامه مطلب در بخش بعدی ….

---

برای خواندن کامل این مطلب به صفحات زیر مراجعه نمایید :

تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش اول

تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش دوم

تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش سوم

تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش چهارم

تاریخچه هنر اصیل کاشی کاری بخش پنجم

---

[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]