کاشی کاری سنتی و انواع آن

کاشی کاری، هنری است که در تمدن اسلامی با پشتوانه‌ی هنر ایرانی پیش از اسلام به اوج خود رسید و کاشی کاری سنتی یکی از صنایع دستی پر پیشینه و زیبای ایران است. در ابتدا این هنر بیشتر با آجرهای لعابدار که یکی از تحولات زیبا در امر معماری بوده، برای استحکام بنا و نماسازی استفاده می شد ولی با مرور زمان دچار تغییر و تحول گردید.

کاشی کاری به صورت هنر تزئینی، در کشورهای اسلامی به اوج شکوفایی خود رسید و یکی از ویژگی‌های برجسته معماری اسلامی به‌ شمار می‌رود. این هنر و صنعت، در گذشته بیشتر در ساخت بناهای سنتی و مذهبی از قبیل مساجد و آرامگاه ها استفاده می شد.

به طور کلی کاشی کاری سنتی به انواع کاشی کاری معرق، کاشی کاری معقلی، کاشی کاری هفت رنگ، کاشی کاری مقرنس و مشبک تقسیم می شود.

1_ کاشی کاری معرق:

کاشی کاری معرق یا همان کاشی گل و بوته، از قرن هفتم هجری برای بناهای مذهبی و تزئین نماها بکار گرفته شد. در کاشی کاری معرق، قطعات کوچک و بزرگ بریده شده کاشی ها، با نقش ها و رنگ های متفاوت کنار هم براساس طرح در نظر گرفته شده چیده می شود که به وسیله دوغاب درز و منافذ بین قطعات کاشی ها را پر می کنند، به طوری که تبدیل به یک کاشی یکپارچه می گردد و سپس مورد استفاده قرار می گیرد. این نقوش استفاده شده در تکه های کاشی از نقش‌های گره‌کشی یا نقش های دیگری مانند گل و بوته‌ یا اسلیمی‌ها می باشد.

این هنر در قرن چهارم هجری بسیار متداول گردید و در قرن هشتم هجری با استقاده از قطعات ریزتر، اشکال لطیف تر و زیباتری ایجاد گردید. هنر معرق‌کاری در قرن‌های نهم و دهم هجری با گسترش دین اسلام و نفوذ آن در سرزمین‌های شرقی، خصوصا در بخش تزئیناتی دچار تغییر شد.

این نوع کاشی بر سطوح غیر مسطح همچون بدنه گنبدها و گلدسته‌ های کوچک و حتی مقرنس‌های ظریف بسیار مناسب است و چنانچه نیاز به مرمت پیدا کند کمتر دچار عدم هماهنگی با کاشی‌های سالم می‌شود.

2_کاشی کاری معقلی :

کاشی کاری معقلی، دارای طرح‌های هندسی است واز تلفیق اشکال هندسی ساخته می‌شود، که مساحت هریک از آنها بین 4 تا 8 سانتی متر مربع می‌باشد که در این نوع تزیین معماری اسلامی، از کاشی های رنگارنگ استفاده می شود و به شکلی زاویه دار کنار هم قرار می گیرند تا کلمه وعباراتی را به تصویر بکشند.

3_کاشی کاری هفت رنگ :

کاشی کاری هفت رنگ یا خشتی از کنار هم قرار گرفتن خشت های ظریف لعاب دار کاشی در اندازه های منظم که هر یک از آنها بخشی از طرح کلی هستند، ساخته می شود که سلیقه هنرمند کاشی کار و همچنین فضای مورد استفاده، در چیدمان آن ها تاثیر گذار است. طرح مورد نظر بر روی این کاشی ها با ذغال به عنوان طرح اولیه کشیده می شود و سپس با رنگ های مخصوص لعاب، رنگ آمیزی و نقاشی تکمیل می شود و در نهایت درکوره گذاشته می شود که هفت رنگ متداول شامل سیاه، سفید، لاجوردی، فیروزه ای، قرمز، زرد و حنایی است. این نوع کاشی ها اکثرا در مساجد، عبادتگاه‌ها و مقبره‌ها وهمچنین منازل شخصی بکار می‌رود و از شهرت بسیار خوبی برخوردار است.

4_کاشی کاری مقرنس :

مقرنس کاری یکی ازعناصر مهم تزیینی معماری است، که در زیبا ساختن بنا‌های ایرانی به خصوص مساجد و مقبره ‌ها استفاده می‌شود. 
مقرنس‌ها شباهت زیادی به لانه زنبور دارند، در بناهایی که به شکل طبقاتی هستند، برای آرایش دادن ساختمان‌ها، و یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل شود به کار می‌روند. این مقرنس ها بیشتر برای تزیین و ساختن گنبدها به کار رفته است.

5_کاشی کاری مشبک :

کاشی کاری مشبک، برای ایجاد طرح هایی پیچیده که کنار یکدیگر چیده می شده کاربرد داشته است که در این نوع کاشی ها، سفال های لعاب داده شده را بر مبنای طرح اصلی بریده و سپس با در کنارهم قرار دادن آن ها طرح اصلی را می سازند. در میان آثار معماری‌ و بناهای تاریخی مانند بازارها، حمام‌ها و مساجد مشاهده می‌شود‌ که عـلاوه بر در و پنجره و روزنه ها، شبکه ای از سفال یا کاشی وجود دارد که بر اثر‌هوای متغیر ایران، آفتاب تند و روشن، باد و طوفان وعقاید خاص ملی و مذهبی وهمچنین جنبه‌های تزیینی، حفاظتی، تامین روشنایی‌ و تهویه هوا، باعث ایجاد این‌گونه شبکه ها شده است. همچنین این نوع کاشی برای تزیین محراب نیز کاربرد داشته است.

مقبره ی جعفر اصفهانی، بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی و پنجره ی مشبک کاری مسجد شیخ لطف الله اصفهان از زیباترین کاشی های مشبک کاری شده در ایران است.

---

#کاشی #سرامیک

منبع: باکس

[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]

[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]