فروش کاشی‌های تاریخی؛ واقعیت یا ادعا | در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر سرقت اشیا و کاشی‌های تاریخی و فروش آنها در فروشگاه‌های صنایع دستی در اصفهان منتشر شد و صنف صنایع دستی و برخی کارشناسان میراث فرهنگی بر این خبرها صحه گذاشتند. این در حالی است که مسئولان میراث فرهنگی استان اصفهان بسیاری از این اشیا را فاقد ارزش تاریخی می‌دانند و بالا رفتن تب سرقت از بناهای تاریخی را رد می‌کنند.
برخی فعالان میراث فرهنگی معتقدند که با ته کشیدن گنجینه‌های زیرزمینی، در سال‌های اخیر پای سارقان میراث فرهنگی به ربودن تزئینات معماری عمارت‌ها و خانه‌های تاریخی نیز باز شده و به‌راحتی می‌توان اجزایی مانند کوبه‌ها و گل‌میخ‌های در ورودی، آیینه‌کاری، گچ‌بری، در و پنجره داخل بنا و حتی کاشی‌ها را در عتیقه‌فروشی‌ها پیدا کرد.
پیدا کردن زیرخاکی و دفینه از قدیم یک وسوسه بزرگ برای به جیب زدن پول‌های بادآورده بوده، اما پس از چند دهه هجوم سودجویان برای بیرون کشیدن کوزه‌های پر از سکه یا ظروف قدیمی، امروزه جز چند دیوار خشت و گلی، در بیشتر محوطه تاریخی عتیقه‌ای باقی نمانده است. این بزرگ‌ترین انگیزه سارقان برای روی آوردن به هدف‌های کوچک اما در دسترس‌تری مثل تزئینات معماری بناهای تاریخی است و رونق بازار سیاه خرید و فروش این اشیا در فروشگاه‌های عتیقه‌فروشی یا فضای مجازی گواهی بر این مدعاست.
کاشی‌های عتیقه در ویترین مغازه‌ها
با اطلاعیه‌ای که به‌تازگی صنف صنایع دستی اصفهان منتشر کرد همه نگاه‌ها را به سمت کاشی‌های سرقت‌شده از گنبدها و دیوارهای بناهای تاریخی اصفهان کشاند. در این اطلاعیه، به فروشندگان صنایع دستی عنوان شده است: «طبق اطلاعات واصله و مشاهدات عینی، به اطلاع می‌رساند کاشی‌های نصب‌شده در بناهای تاریخی اصفهان از دوره تیموریان تا دوره قاجاریه به‌راحتی و آشکارا در فروشگاه‌های دور میدان نقش جهان و بازار بزرگ اصفهان در ویترین به نمایش گذاشته می‌شود و به فروش می‌رسد.
این موضوع جدا از این‌که سرقتی آشکار از اماکن عمومی متعلق به نسل‌های حال و آینده است، باعث دو خسارت جبران‌ناپذیر می‌شود. نخست زیبایی این بناها را خدشه‌دار می‌کند و مهم‌تر آن‌که امکان ترمیم و بازسازی علمی و صحیح بناها غیرممکن می‌شود. بنابراین از اعضا درخواست می‌شود با پیگرد قانونی و اخطار و اعلام ممنوعیت فروشِ این آثار تاریخی به افراد متخلف گامی موثر برای حفظ این میراث ملی بردارند.»
«اکبر پورشیروی» رئیس کمیسیون تولید کاشی سنتی هنری (معرق – هفت‌رنگ) اتحادیه صنایع دستی اصفهان، نیز درباره خرید و فروش این کاشی‌های تاریخی می‌گوید: کاشی‌هایی که به صورت تک‌تک در معرض فروش گذاشته بودند مربوط به دوران زندیه، صفویه و قاجاریه و بسیار باارزش بودند و این موضوع را از آنجا می‌توان فهمید که چنین کاشی‌هایی امروز دیگر تولید نمی‌شوند. اگر هم بشوند، به شکل پنل کامل هستند، در حالی که کاشی‌های عتیقه از نظر اسلوب و نوع رنگ و طراحی متفاوت هستند.
باید نگران دزدیدن کاشی‌های عتیقه باشیم
این کارشناس و مدرس کاشی‌کاری که معتقد است کاشی‌های عتیقه‌ای که خرید و فروش می‌شوند از هیچ جا به جز جای اصلی خودشان که بر بدنه بناهای تاریخی اصفهان هستند، درنیامده‌اند ادامه می‌دهد: در بسیاری از بناهای تاریخی از جمله مسجد سید اصفهان، مسجد رکن‌الملک، انگورستان ملک و میدان نقش جهان از دوره قاجاریه کاشی‌هایی داریم که به دلیل ارزش بالای تاریخی و میراث فرهنگی، اصلا قابل خرید و فروش نیستند، اما این‌که فروشنده‌ها چطور به خود اجازه می‌دهند این میراث مهم را به‌راحتی در مغازه‌شان به فروش بگذارند پرسشی است که بی‌پاسخ مانده. پورشیروی با اشاره به جای خالی کاشی‌هایی که به شکل تک‌تک در برخی از بناها از جایشان درآمده‌اند و با کاشی‌های دیگر جایگزین شده‌اند می‌گوید: مثلا اگر به مسجد رکن‌الملک بروید، کاشی‌هایی می‌بینید که جایشان خالی است. از این نمونه کاشی‌های ارزشمند بسیار زیاد داریم که باید نگران دزدیده شدن و از بین رفتنشان باشیم.
او حذف مسئولان قدیمی حفاظت از بناهای تاریخی و بعضی بی‌توجهی‌ها مثل فوتبال و والیبال بازی کردن در مسجدهای تاریخی را باعث ضربه خوردن به کاشی‌ها، لق شدن و افتادن و شکستن آنها می‌داند و تاکید می‌کند: این کاشی‌ها حتی اگر سالم از جای خود دربیایند، دیگر کسی نمی‌تواند به‌راحتی در جای اولیه نصبشان کند. بنابراین صورت بنا شبیه یک پازل به‌هم‌ریخته می‌شود که دیگر نمی‌توان آن را جور کرد.
از شایعه تا واقعیتِ سرقت در بناهای تاریخی
این در حالی است که «فریدون الله‌یاری» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، در این باره به همشهری می‌گوید: خرید و فروش کاشی‌های عتیقه در بازار سیاه ادعایی است که مطرح‌کنندگان باید آن را اثبات کنند. البته مسئولان صنف صنایع دستی هم معتقدند اطلاعیه‌شان بیشتر جنبه هشدار به فروشگاه‌ها برای خودداری از خرید و فروش کاشی‌ها و اشیای قدیمی بناهای تاریخی را داشته است. آنچه از سوی میراث فرهنگی می‌توان اعلام کرد این است که ممکن است در گذشته چنین اتفاقاتی افتاده باشد و افرادی با انگیزه‌های سودجویانه، اجزای قابل خرید و فروش آثار تاریخی را جدا کرده و فروخته باشند، اما در سال‌های اخیر آمار سرقت در بناها و محوطه‌های تاریخی استان اصفهان به‌شدت کاهش یافته است.
او با اشاره به وجود ۲۲ هزار بنای دارای ارزش تاریخی در اصفهان می‌افزاید: ممکن است اتفاقاتی که در سال‌های گذشته افتاده هنوز هم رخ دهد، اما به این معنا نیست که سرقت فراگیری در آثار تاریخی اصفهان در حال انجام است. از سوی دیگر، این موضوع را نباید فراموش کنیم که تصورات مردم از تاریخی و عتیقه بودن کاشی‌های بسیاری از بناهای تاریخی نادرست است و به عبارت دیگر، بسیاری از کاشی‌های بناهای تاریخی اصفهان قدیمی نیستند. از جمله مسجد شاه عباس که اگر عکس‌ها و فیلم‌های ۷۰ – ۸۰ سال پیش را ببینید، متوجه می‌شوید حتی یک کاشی هم روی گنبد این اثر تاریخی نیست و در دوره‌های اخیر این گنبد به طور کامل بازسازی شده است.
حفاظت دائمی و پایش موقتی میراث فرهنگی
مدیر کل میراث فرهنگی استان اصفهان در پاسخ به انتقاداتی که از حذف مسئولان حفاظت دائمی بناهای تاریخی مطرح می‌شود نیز می‌گوید: به نظر می‌رسد طرح موضوع سرقت کاشی و اشیای بناهای تاریخی بیشتر یک جنجال رسانه‌ای است تا واقعیت، چراکه یگان حفاظت میراث فرهنگی بناهایی را که در پروتکل‌ها مشخص شده به صورت دائمی حفاظت می‌کند و بناهای دیگر نیز به صورت مقطعی پایش می‌شوند و این بازرسی‌ها برای جلوگیری از هر گونه دستبرد به اجزای بناها کافی به نظر می‌رسد.
الله‌یاری با اشاره به نظارت مالکان خصوصی، اوقاف و یگان حفاظت میراث فرهنگی در بناهای تاریخی استان می‌گوید: در سال‌های اخیر، گزارشی درباره سرقت از آثار تاریخی نداشته‌ایم. آخرین مورد مربوط به سرقتی از مسجد سید بود، اما به‌تازگی بعضی از فعالان میراث فرهنگی درباره سرقت کاشی‌های سقاخانه‌های قدیمی هشدارهایی در رسانه‌ها مطرح کرده‌اند، از جمله سقاخانه‌ای قدیمی در چهارراه نقاشی اصفهان که این اثر مالک خصوصی دارد و در فهرست آثار تاریخی نیز ثبت نشده است.
خرید و فروش آثار تاریخی جرم است
مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان می‌گوید: یکی از مهم‌ترین راهکارهای کاهش احتمال سرقت اشیا و آثار تاریخی افزایش آگاهی و اطلاعات مردم در این باره است. اگر مردم بدانند خرید و فروش اشیای تاریخی جرم محسوب می‌شود و برای متخلف پیگرد قانونی دارد، آمار متقاضیان خرید و فروش به‌شدت کاهش می‌یابد و خطر کمتری آثار و محوطه‌های تاریخی را تهدید خواهد کرد.
#کاشی # سرامیک #سرام پخش
منبع:همشهری
[flm_button link_address=”http://cerampakhsh.com/mag” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”گردآوری شده توسط: پایگاه اطلاع رسانی کاشی و سرامیک سرام پخش” font_family=”Shabnam” button_size=”XS” button_color=”Light” button_style=”Border” button_hover=”HoverB-Dark” rounded_corners=”3″]
[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]
نظرات ۰