مشکلات عمده صنعت کاشی و سرامیک کشور از کجا آب می خورد؟
میزان تولید صنعت کاشی و سرامیک در سال ۹۷ به حدود ۳۸۱ میلیون مترمربع می‌رسد که ۱۵۱ میلیون مترمربع آن به بازارهای جهانی صادر گشته است. این آمار حاکی از وابستگی این صنعت به بازارهای صادراتی و در نتیجه افزایش کیفیت و مدیریت این صنعت در جهت نگهداشت بازار داخلی و خارجی می‌باشد. سرام پخش در این مقاله به بررسی چند چالش عمده صنعت کاشی و سرامیک کشور پرداخته است:
• صدور مجوزهای بی‌رویه و احداث کارخانه های جدید بدون بررسی های تحلیلی
بازار محصولات کاشی و سرامیک در سال ۱۳۷۹ نسبتاً خوب بود، ولی در سال های اخیر، صدور مجوزهای بی رویه، سبب هجوم گسترده سرمایه‌گذاران به این صنعت شده است؛ به‌طوری که میزان تولید کاشی در چند سال اخیر دو تا سه برابر شده است و بر اساس پیش‌بینی‌ها، حتی این میزان تولید نیز تا پایان سال ۱۳۸۳ دو برابر خواهد شد.
هماکنون شاهد هستیم که این صنعت به شدت در حال گسترش است و کشور برای جذب این میزان بار تولیدی، آمادگی لازم را ندارد. سؤال اصلی این است که مازاد محصولات تولیدی کاشی در کجا فروخته خواهد شد؟ و در آینده چه اتفاقی برای این صنعت خواهد افتاد؟
خوشبختانه سندیکای کاشی و سرامیک ایران، اطلاعات نسبتاً خوبی از وضعیت تولید و مصرف کاشی و سرامیک در کشور دارد؛ ولی متأسفانه کسانی با صرف هزینههای سنگین (حتی با سرمایه‌های دولتی) و بدون کسب اطلاعات کافی در خصوص وضعیت این صنعت، به احداث کارخانه‌های جدید با تیراژ بالا مبادرت ورزیده‌اند. به بیان ساده‌تر اطلاعات لازم از میزان تولید کاشی و سرامیک وجود دارد، ولی سرمایه‌داران بدون توجه به اطلاعات موجود، به احداث کارخانجات جدید به صورت بی رویه اقدام نموده‌‌اند.
• بی توجهی به بخش معدن و پراکنده کاری صاحبان معادن
یکی از مشکلات اساسی که هماکنون در صنعت کاشی و سرامیک کشور وجود دارد، بخش معدن است؛ بطوری که مواد اولیه معدنی مطلوب نیستند، تهیه خاک مورد نیاز این صنعت دشوار است، همچنین در پروسه فرآوری موادمعدنی مشکلات زیادی وجود دارد. به‌عنوان مثال، کائولن در کشور وجود دارد ولی به‌دلیل بالا بودن هزینه فرآوری آن، معدن‌کاران از فرآوری آن خودداری می‌کنند.
پراکنده‌کاری نیز یکی دیگر از مشکلات بخش معدن است. بهخاطر تنوع معادن کشور، هر کسی معدنی را انتخاب کرده و به‌طور غیرمتمرکز و بدون اطلاعات کافی و لازم، فعالیت خود را شروع میکند که این عمل سبب بروز مشکلاتی در تهیه مواد اولیه برای صنایع کاشی و سرامیک شده است.
یکی از دلایل ضعف در این بخش، عدم تشکیل سازمان‌های قوی در بخش معادن و کانی‌های معدنی در کشور است که این فعالیت‌ها را هماهنگ نمایند. البته ناگفته نماند که در وزارت صنایع و معادن، بخشی وجود دارد که این مشکلات را پیگیری میکند.
• ضعف در بخش صادرات و نقش دولت در فعال کردن آن
فعال شدن شرکت‌های صادراتی، یکی از شیوه‌های بالا بردن میزان رشد صنایع کشور از جمله صنعت کاشی و سرامیک است. به‌عنوان مثال در بازار آذربایجان، تولیدکننده کاشی و سرامیک ایرانی باید با شرکت‌های ترکیه‌ای رقابت کنند که امکانات گستردهای از طرف دولت در اختیار آنها قرار گرفته است. طبیعتاً تاجران آذربایجانی ترجیح می‌دهند محصولات ترکیه را که حتی با قیمت بالاتری از محصولات ایرانی عرضه میشود، خریداری نمایند؛ زیرا مشتریان برای دریافت محصولات ایرانی باید نقداً کاشی را بخرند؛ ولی در عوض شرکت‌های ترکیه‌ای می‌توانند برای مشتریان خود، اعتبار بازنمایند.
این موضوع و همچنین خدمات دیگری که شرکت‌های خارجی در اختیار مشتریان قرار می‌دهند، سبب فروش بالاتر و بیشتر محصولات کاشی آنها نسبت به محصولات کاشی ایرانی میشود.
اگر شرکت‌های صادراتی قوی روی کار بیایند، می‌توانند بازارهای خارجی را سرویس دهند و حتی تولیدکنندگان را وادار نمایند تا اجناس و محصولات را طبق استانداردهای خاصی تولید کنند. بی‌شک این عمل سبب رونق صنایع کشور از جمله صنعت کاشی و سرامیک خواهد شد. در یک طرح پیشنهادی، دولت میتواند با پشتیبانی مالی، چنین مراکزی را با همکاری بخشهای خصوصی ایجاد نماید تا اینکه مشکل صادرات تولیدکنندگان رفع گردد.
• عدم تناسب قیمت تمام‌شده محصول با افزایش میزان تولید
گسترش کارخانجات و افزایش تیراژ در صنعت سرامیک، سودآوری کافی را در بر نخواهد داشت؛ صنعت کاشی، صنعتی نیست که هر چه کارخانه وسیعتر شود و تولید آن افزایش یابد، به همان نسبت قیمت تمام شده محصول نیز کاهش یابد.
بیان این نکته ضروری است که در صنعت کاشی، وسعت کارخانه هیچ تناسبی با قیمت نهایی آن ندارد. به عنوان مثال برای تولید روزانه ۱۰ هزار مترمربع کاشی، ۱۰ میلیون دلار سرمایهگذاری لازم است؛ حال اگر این میزان تولید به ۱۰۰ هزار مترمربع در روز افزایش یابد، بیش از ۹۵ میلیون دلار سرمایهگذاری مورد نیاز است، زیرا در این صنعت برای هر دستگاه به تعداد خاصی نیروی انسانی مورد نیاز است. البته ممکن است در کل، تعداد پرسنل خدماتی مثل باغبان، منشی و نگهبان کم شود که آن هم تأثیر چندانی بر قیمت تمام شده نخواهد گذاشت.
• بالابودن قیمت کاشی ایران نسبت به قیمت جهانی
در یک کلام، علت بالابودن قیمت کاشی ایران نسبت به قیمت جهانی آن این است که تولیدکنندگان کاشی، به موازات کاهش هزینههای تولید، قیمت محصولات خود را کاهش ندادند. در سال‌های قدیم که کاشی با کوره‌های سنتی تولید می‌شد، قیمت تمام‌شده کاشی به‌دلیل بالا بودن هزینههای اولیه از جمله سوخت، برق، نیروی انسانی و غیره نسبتاً بالا بود، اما بعد از مدتی، با ورود تکنولوژی‌های مدرن، هزینه تولید کاشی و به تبع آن قیمت واقعی آن به‌طور فاحشی افت نمود، ولی متأسفانه تولیدکنندگان کاشی در قیمت آن تغییری ایجاد نکردند و قیمتهای امروزی تقریباً همان قیمتهای کاشی است که به شیوه سنتی تولید می‌شد.
البته ایجاد جو رقابت در بین تولیدکنندگان، به‌تدریج سبب کاهش قیمت‌ها خواهد شد، اما باید توجه داشت که مبادا رقابت موجب کاهش کیفیت محصولات شود. همچنین هزینه‌ها را با اعمال اقدامات دیگری از جمله: کاهش نیروی انسانی، بالا بردن بهره‌وری و کاهش در میزان ضایعات می‌توان کاهش داد.
در پایان ذکر این نکته لازم است، که وزارت صنایع و معادن باید طوری فعالیت کند تا سرمایه‌داران را به سرمایهگذاری در صنایع مختلف تشویق نماید، اما به همراه آن باید آنها را نسبت به میزان تولید، بازار و مسایل ضروری دیگر نیز آگاه سازد و آمارهایی را در اختیار این افراد قرار دهد تا بر اساس این اطلاعات و با تحلیلهای صحیح و کافی وارد عرصه تولید شوند.
[flm_button link_address=”https://instagram.com/cerampakhsh” link_target=”_blank” icon_placement=”Left” button_text=”اینستاگرام ما را دنبال کنید” font_family=”Shabnam” font_size=”15px” button_size=”XS” button_color=”White” text_color=”Purple” button_hover=”HoverF-Purple” rounded_corners=”3″ custom_border_color=”9f5de2″ animate_icon=”Grow” icon=”fa-instagram”]
نظرات ۰